سخنرانی از آیت الله سید محمدمهدی میرباقری با موضوع «آماده شدن برای مهمانی خدای متعال»، سال ۱۳۹۹
ماه رجب و شعبان ماه آمادگی و تهیئ برای ورود به ماه رمضان است. خود این دو ماه هم فضیلت های بزرگی دارد و خود شعبان ماه وجود مقدس نبی اکرم است. در صلوات شعبانیه هر روز صبح این را عرضه می داریم که «وَ هَذَا شَهْرُ نَبِیِّکَ سَیِّدِ رُسُلِک » حضرت با عبادت های خودشان فضای این ماه را نورانی کردند و تبدیل به فضایی کردند که در این فضا می شود به خدا نزدیک شد و حقیقت ماه شعبان هر سال تکرار می شود، یعنی آن فضای شب زنده داری و روزه داری نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم محیط این ماه را نورانی کرده و این ماه را برای بهره برداری آماده کرده است و موانع را کنار زده و راه را به سوی عالم غیب باز کردند.
ظاهر این صلوات شعبانیه این است که در این ماه انسان می تواند راهی به شفاعت نبی اکرم پیدا بکند «وَ اجْعَلْهُ لِی شَفِیعاً مُشَفَّعاً وَ طَرِیقاً إِلَیْکَ مَهْیَعا» که اگر کسی به شفاعت حضرت راه پیدا کرد، حضرت یک وادی واسعی و یک صراط مستقیمی است که ما را به سوی خدای متعال راهبری می کند و می شود در این ماه به شفاعت حضرت رسید.
کار شیطان ایجاد غفلت از فرصت ها است و برای انسان فرصت سوزی می کند و این فرصت سوزی هم گاهی به نحوی است که یک فرصت را از انسان می گیرد. فرض کنید انسان سحر شب جمعه را از دست داد، شیطان وسوسه می کند و به جای این که انسان برخیزد و با نماز اول صبح جبران این نافله شب را کند، انسان را غافل می کند به طوریکه احساس خستگی می کند و احساس می کند که دیگر حالا نماز صبح هم اول وقت نخواند. یا فرض کنید اگر فرصت نماز صبح اول وقت را گرفت، آرام آرام در انسان غفلت ایجاد می کند که حالا اگر این فضیلت را از دست دادی نماز آخر وقت را هم از انسان می گیرد. این غفلت هایی که در انسان ایجاد می کند که یک فضیلت بزرگ را می گیرد و بعد آرام آرام یک نوع افسردگی در انسان ایجاد می کند و توفیق عبادت های دیگر را هم می گیرد.
این به عکس آن چیزی است که به ما فرمودند، فرمودند اگر فرصتی را از دست دادی بلافاصله تدارک کن و اگر نماز شبت را نخواندی قضا کن، اگر نماز صبح اول وقت از دستت رفت فضیلت وقت را از دست نده. این یک قاعده کلی است، اگر شب جمعه از دست رفت سحر جمعه را از دست ندهیم، اگر سحر رفت روز جمعه را از دست ندهیم و اگر روز جمعه از دست رفت غروب جمعه را از دست ندهیم. نسبت به ماه شعبان هم همینطور است اگر ماه رجب و یا ماه شعبان از دست رفت، این دو سه روز را مغتنم بشماریم.
این همان مضمون حدیث نورانی است که امام رضا علیه السلام به ابا صلت در آخرین جمعه ماه شعبان فرمودند که خودت را برای ماه رمضان مهیا کن و کارهای غیر جدی را کنار بگذار و مشغول به کثرت تلاوت قرآن باش و زیاد قرآن بخوان و دعا و استغفار و توبه کن که خالص بشوی، یعنی همه غفلت ها از بین برود تا برای ماه رمضان حضور پیدا کنی و اگر امانتی نزد تو است پرداخت کن که وقتی وارد ماه رمضان می شوی هیچ باری روی دوش تو نباشد چون خیلی وقت ها انسان می خواهد به سمت خدا برود و همه چیز آماده است ولی یک باری روی دوش انسان است که نمی گذارد انسان حرکت کند. اگر انسان واقعا برای ماه رمضان جدی است باید سبک بال بشود. این که اولیاء خدا طول سال و یا لااقل ماه رجب و شعبان را ریاضت می کشیدند برای همین بوده است.
حالا اگر کسی ماه شعبان و رمضان را استفاده کرد که نعم المطلوب ولی اگر تا الان نتوانسته، این مابقی ماه شعبان را از دست ندهد و تهیئ پیدا کند و بعد مراقب باشد که ماه رمضان از دست نرود. یکی از غفلت هایی که شیطان برای ما ایجاد می کند این است که در دستگاه محاسباتی ما تصرف می کند و نمی گذارد که درست محاسبه کنیم و هر چیزی را سر جای خودش و به اندازه خودش بزرگ ببینیم. خبر را بزرگ و کوچک می کند و ما را با حادثه های کوچک مشغول می کند و از حادثه های بزرگ غافلمان می کند و درنتیجه حادثه های بزرگ مخفی می شوند.
این خبرگزاری های جهان یکی از کارهایی که در سیاست تنظیم خبر می کنند برای تأثیر روی مخاطب و تغییر شناخت مخاطب، وزن خبرها را کم و زیاد می کنند. یک خبری که وزن واقعیش کم است را بزرگ می کنند به حدی که دیگر همه ذهن آدم را می گیرد و یا خبری را کوچک می کنند و از طریق کوچک و بزرگ کردن خبر روی احساسات و روی شناخت انسان تأثیر می گذارند و رفتار انسان را کنترل می کنند و تغییر می دهند. الان رسانه ها همین کار را می کنند. شیطان هم کارش همین است، یکی از کارهایش بزرگ و کوچک کردن واقعه هاست.
این بیماری که آمده یک خطر بزرگ و یک واقعه مهمی است ولی بزرگ نمایی بیش از حد او کار شیطان و کار دستگاه امپراتوری رسانه ای غرب است. الان سالی هفت میلیون نفر در اثر دخانیات فوت می کنند ولی یک کارخانه دخانیات در عالم تعطیل نمی شود. براساس آمار رسمی جهانی پنج میلیون نفر در سال در اثر آلودگی هوا فوت می کنند ولی یکی از شهرهای بزرگ قرنطینه نمی شود. اما چطور می شود یک بیماری که پیش می آید، الان بیش از چهار میلیارد آدم در جهان قرنطینه هستند. این بزرگنمایی یک واقعه بیش از حد مثل وسواس است، شیطان گاهی انسان را انقدر برای وضو و نجاست و طهارت مشغول می کند که نماز از دست می رود، اینها اصلا مقدمه نماز است ولی نماز را از آدم می گیرد.
الان یک واقعه ای اتفاق افتاده و ما باید مراقبه بکنیم و دستورات بهداشتی را عمل کنیم، اما این خبر دسته اول که تمام بیست و چهار ساعت به این شکل باشد که ببینیم امروز چند نفر فوت کردند. این که ما هر روز بشماریم چند نفر فوت کردند و فردا چند نفر فوت کردند، پشت این بزرگ نمایی یک توطئه می تواند باشد. ایجاد غفلت از واقعیت ها و دل مشغولی به این واقعه ها نتیجه اش از همه چیز غافل شدن است و بعد پشت سر آن یک اتفاق مهمی می افتد.
این یک واقعه مهم و یک خطر بهداشتی است که جامعه جهانی و جامعه ما را تهدید می کند. الحمدلله عزیزان ما هم در وزارت بهداشت و مراکز دیگر مشغول هستند و ان شاء الله خداوند موفق شان بدارد و کمکشان کند. الحمدلله به حد زیادی هم کنترل شده و دارند کار خودشان را انجام می دهند اما این که این خبر انقدر در نگاه ما بزرگ بشود که موجب بشود ما از خبرهای بزرگتر غافل بشویم، این خیلی بد است.
وجود مقدس نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم که شاید این تعبیر «عینین» قرآن در روایات تأویل شده به دو چشمی که همه غیب عالم را می بیند و پیامبری هستند که خبری آوردند که هیچ پیامبر اولوالعزمی خبر به این عظمت را نیاورده است. این پیامبر با عظمت که همه عوالم را می بیند و چشم بینای همه اولیاء خدا و انبیاست و در عالم خبرهایی آورده، در خطبه شعبانیه شان برای ماه شعبان مطالبی فرمودند که نزدیک ماه رمضان این خطبه را خواندند و با ما هم دارند صحبت می کنند و فقط مربوط به زمان خودشان نیست. می فرمایند که مردم شهرالله دارد به سمت شما می آید. قوای شیطان در این ماه در زنجیر هستند و درهای جهنم بسته است و درهای بهشت باز است.
ولی شیطان یک خبرهای بزرگی را به ما می دهد تا این خبر موجب بشود ما از این اخبار بزرگ نبی گرامی اسلام غافل بشویم. شیطان اخبار را جا به جا می کند، مثل تصویرهای کاریکاتوری که هیچ عضوی را حذف نمی کند اما اندازه های اعضا را جابجا می کند و یک قیافه مضحکی از آدم درست می کند. هرچیزی به اندازه خودش و در جای خودش زیباست، اگر این خبر تبدیل شد به یک خبری که همه اخبار بزرگتر را تحت پوشش قرار داد، غفلت برای ما ایجاد می کند و این کار شیطان است که البته امپراتوری رسانه ای غرب هم برای ایجاد غفلت های بزرگ در جامعه بشری تلاش می کند.
مؤمنین نباید فریب بخورند. اگر این واقعه موجب شده که ما از رجب و شعبان غفلت کنیم، نباید موجب بشود که ما از ماه رمضان غفلت کنیم و اگر ما را تا به حال غافل کرده نباید از باقی مانده ماه شعبان غافل بشویم. ماه شعبان ماهی است که ماه نبی اکرم است و حضرت آغوش خودشان را باز کردند که ما را تحویل بگیرند. یک ساعت از این ماه آنقدر قیمت دارد که اصلا نمی شود اندازه آن را بگوییم. جناب حر بن یزید ریاحی سلام الله علیه در کمتر از یک نیمروز خودشان را به آن درجات بزرگ رساندند، بنابراین مابقی ماه شعبان و ماه رمضان یک فرصت مغتنمی است که نباید از آن غفلت کنیم.
دنیای مدرن، دنیای ایجاد غفلت است؛ انسان را از حقایق و از عوالم بزرگتر دور می کند. الان این خبر هم درست شده که تمام بیست و چهار ساعتمان را بنشینیم و ببینیم از یک ساعت قبل تا الان بر اثر کرونا چه اتفاقی افتاده است و چند نفر مثلا از بیمارستان مرخص شدند. این دیگر خبری نیست که آدم بیست و چهار ساعتش را رویش بگذارد، از این اخبار در عالم فراوان است. بنابراین محیط غفلتی که از اخبار در عالم درست می شود نباید ما را از اخبار بزرگی مثل واقعه شعبان و رمضان غافل کند.
در باقی مانده ماه شعبان امام رضا ارواحنا فداه فرمودند زیاد قرآن بخوانید و زیاد دعا و استغفار کنید. از اعمال مختص ماه شعبان صلوات است که فرمود اگر کسی در ماه شعبان زیاد صلوات بفرستد مورد شفاعت وجود مقدس نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم قرار می گیرد. حقوق و امانات مردم را پرداخت کنیم و خودمان را برای ماه رمضان و برای ورود به این ماه با عظمت مهیا کنیم و به خدا توکل کنیم. ما توانایی ورود به ضیافت خدای متعال را نداریم ولی حضرت فرمودند به خدا توکل کنید و خودتان را آماده کنید. اگر کسی از این فرصت ها استفاده کرده نعم المطلوب ولی اگر استفاده نکرده است بقیه فرصت ها را مغتنم بشمارد.
در این گونه موارد انسان باید به فضل خدا رجوع کند و امیدوار باشد که فضل خدا او را فرا بگیرد، این مطلب در دعای وداع ماه رمضان آمده است. آنجا دارد که خدایا تو ماه رمضان را با همه برکت بی حد و حصرش فرستادی و همه ما را هم به این ضیافت دعوت کردی. یک عده آمدند از سحرها و روزه ها و مناجات و از تلاوت قرآن و عبادات و خدمت به بندگان خدا استفاده کردند و ما غافل بودیم.
خدایا تو سفره را پهن کردی ولی ما استفاده نکردیم و ما قلبمان گره با پشیمانی خورده و با زبانمان صادقانه عذرخواهی می کنیم که فرصت را از دست دادیم و نعمت تو را ضایع کردیم و دعوت تو را نشنیده گرفتیم، خدایا یک پاداشی در مقابل این مصیبت زدگی به ما بده. یک عده ای دست پر هستند و ما دست خالی هستیم و غصه داریم که از سر سفره ضیافت تو دست خالی بر می گردیم، یک پاداشی به ما بده که تدارک همه فضیلت ها بشود. ما اشتباه کردیم ولی تو جبران کن که تمام آن فضیلت ها را جبران کند.
در ماه شعبان هم همینطور است، اگر انسان به فضل الهی توجه کند و خدای متعال پرده ها را کنار بزند و انسان فضل الهی را مشاهده کند، جوری سرچشمه های امید به رحمت الهی در دل انسان می جوشد که همه چیز را جبران می کند. اگر انسان واقعا امیدوار به فضل و رحمت خدای متعال شد با فرض این که کوتاهی کرده امید پاداش دارد که در مقابل کوتاهی ها به او اجر بدهند و در مقابل غفلت هایش به او ثواب بدهند. اگر پشیمان شد و به حضرت حق رو آورد و اگر امید به فضل الهی در دل انسان زنده شد، انسان از غفلت های خودش هم بهره می برد و از گناهان خودش هم سکوی پرتاب درست می کند.
امثال بنده که فرصت ها را از دست میدهیم، لااقل در لحظاتی که لحظات پایانی فرصت است مثل ماه شعبان باید امیدوار به فضل الهی باشیم و از خدای متعال تقاضا کنیم که آنچه را که به اولیائش در این ماه داده است را به ما بدهد و درهای ماه رمضان را با فضلش برای ما باز کند. در روایت نقل شده که به یک عده ای در روز قیامت مزدهایی می دهند و به عده ای دیگر همین مزدها را در مقابل عملی که انجام دادند می دهند، می گویند خدایا اینها که این اعمال را نداشتند، می گویند اینها از خدا خواستند و دعا کردند و خدای متعال هم در مقابل تقاضایشان بهشان این مزد را داد.
بنابراین فضای غفلت نباید روزهای آخر را از ما بگیرد. باید کاملا مراقبه کنیم و اعمال غیر ضرور را کنار بگذاریم و طبق فرمایش امام رضا ارواحنا فداه به کارهای مهم بپردازیم و خودمان را برای ماه مبارک رمضان مهیا کنیم. از عباداتی که در این ایام خیلی باید به آن بپردازیم که توصیه هم شده، مواسات با مؤمنین است. یکی از عبادات بسیار مهمی که در معارف ما آمده و از آن غفلت شده و یعنی کمتر به آن می پردازیم همین است. ابواب گسترده ای از روایات ما راجع به حقوق مؤمنین بر همدیگر و ارتباط مؤمنین با یکدیگر است. یکی از عبادات مهمی که ما در این ماه و در این شرایط سخت می توانیم به آن توجه کنیم و بخشی از فرصت خودمان را صرف او بکنیم، این است که به حل گرفتاری های مؤمنین بپردازیم و این جزو عبادات بسیار بزرگ است. این هم باید در حد مواسات باشد.
ما یک انفاق و یک مواسات و یک ایثار داریم؛ انفاق یعنی انسان بخشی از دارایی را که دارد حق دیگران می داند و خرج جامعه مؤمنین می کند. مواسات یعنی برادری کردن، یعنی مشکل او را با مشکل خودت یکی می بینی، فرض کنید اگر یک مؤمنی بیماری داشته باشد و لباس نو نداشته باشد، طبیعتا درآمدی را که دارد خرج بیماریش می کند و لباس نو خریدن را به تأخیر می اندازد، اگر یک مؤمنی بیمار است و درآمد ندارد و من هم لباسم کهنه است، خوب است که این پول را خرج بیماری او بکنم این می شود مواسات. ایثار از این هم بالاتر است، ایثار همانی است که از اهل بیت علیهم السلام نقل شده که در سوره مبارکه هل أتی آمده «وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّهِ مِسْکیناً وَ یَتیماً وَ أَسیرا»(انسان/۸) سه روز با آب افطار می کنند، حتی حسنین که به حسب ظاهر خردسال هستند. امیرالمؤمنین گندم یا جو را قرض کردند و صدیقه طاهره سلام الله علیها آرد کردند و نان پختند و این نان را به مسکین و یتیم و اسیر می دهند و خودشان گرسنه می خوابند، این می شود ایثار.
ایثار برای خواص است. مواسات یعنی برادری کردن. این مواسات یا انفاق موضوعش فقط مال نیست. در ذیل آیه شریفه «وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُون »(بقره/۳) که متقین از رزق خودشان انفاق می کنند فرمود «مِمَّا عَلَّمْنَاهُمْ یَبُثُّون »(۱) خدا علمی بهشان داده و این علم را به دیگران منتشر می کند. خداوند فهمی بهشان داده و این را در گرو خودش نمی گیرد و سعی می کند دیگران را هم سر این سفره بنشاند. بنابراین رزقی که ما باید مواسات بکنیم اعم از مال و آبرو و جان است. مواساتی که بین مؤمنین است، یک مواساتی است که مبتنی بر اخوت ایمانی است؛ یعنی برادری ایمانی اقتضا می کند.
فرمود «الْمُؤْمِنُ أَخُ الْمُؤْمِنِ لِأَبِیهِ وَ أُمِّهِ أَبُوهُ النُّورُ وَ أُمُّهُ الرَّحْمَة»(۲) هر مؤمنی با مؤمن دیگر برادر و پدر و مادری است و در یک جا به هم گره می خورند و از یک رشته نور خلق شدند و در یک دامن رحمت تربیت شدند. این رابطه اخوت بین مؤمنین ایثار و فداکاری را اقتضاء می کند. آیا خدای متعال نمی توانست خودش مستقیم نیازهای ما را جبران کند؟ پس چرا از ما خواسته که با هم مواسات کنیم؟ من مالم را در اختیار دیگری قرار بدهم و او آبرویش را در اختیار من قرار بدهد و یکی علمش را وسط بگذارد و توانایی ها و مهارت هایش را وسط بگذارد. الان جامعه پزشکی ما از دانششان برای مواسات دارند استفاده می کنند، این هم مواسات است، مواسات که فقط مالی نیست، سلامتی خودشان را برای حفظ سلامت دیگران در معرض خطر می اندازند.
بنابراین موضوع مواسات همه دارایی های ما را می گیرد. خدای متعال نمی توانست ما را مستغنی بکند؟ این روابط مواسات عامل پرورش دو طرف جامعه است؛ یعنی ما با مواسات رشد می کنیم. مواسات و برادری و انفاق و ایثار عامل رشد انسان و شکوفه های استعدادهای انسان است. این در قرآن آمده که به قوم یهود می گفتند که چرا انفاق نمی کنید؟ می گفتند «أَ نُطْعِمُ مَنْ لَوْ یَشاءُ اللَّهُ أَطْعَمَه »(یس/۴۷) ما در کار خدا دست ببریم؟ خدای متعال اگر می خواست اینها را سیر می کرد. خدای متعال اینها را گرسنه گذاشته، به چه دلیل بروم اینها را سیر کنم؟
این یک شبهه است، این غیر از انسان بازار امروزی است که می گوید اصلا مواسات بی معناست و هرکسی باید به دنبال منافع شخصی خودش باشد، در این تضاد منافع یک منفعت کل حاصل می شود. سوال این است که خدای متعال چرا خودش اینها را سیر نکرده، مگر نمی توانست؟ این را خدای متعال مکرر جواب داده، در مورد جهاد می فرماید «إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ یَنْصُرْکُم »(محمد/۷) نه این که خودم نمی توانم، خدای متعال اگر می خواست خودش بر همه دشمنان غالب می شد ولی می خواهد شما را مورد ابتلاء قرار بدهد، این ابتلاء بستر رشد شماست. خدای متعال به هر کسی یک دارایی هایی داده و بعد می گوید این دارایی را وسط بگذارید و با همدیگر مواسات کنید، یکی آبرو دارد، یکی مال دارد، یکی علم دارد و یکی قدرت دارد، اینها را باید بگذاریم وسط و جمع المال بشویم.
در دوران انتقال قدرت از بنی امیه به بنی العباس، شیعیان کوفه آمده بودند که آقا ما آماده هستیم، شما پا وسط بگذارید تا کار به دست شما اهل بیت بیافتد، حضرت یک سؤال از او کرد و فرمود آیا شما جمع المال شدید و اگر نیاز داشته باشید دست در جیب رفیقتان می کنید؟ در بعضی روایات دارد که حق دارید بروید در خانه رفیقتان و از همسرش کیسه سر به مهر شده سکه طلایش را بگیرید و به اندازه نیازتان بردارید. عرض کرد نه، حضرت فرمود پس حالا که در مالتان بخیل هستید در جانتان بخیل تر هستید.
از ما مواسات می خواهند و این مقدمه ظهور است، زمان ظهور زمانی است که جامعه بازار که در آن هر کسی به دنبال منافع شخصی خودش است به جامعه مواسات و برادری تبدیل می شود. بنابراین باید با همه وجود در این مال مواسات کنیم. یک نکته دیگر هم این است که مواظب باشیم این طرح مواسات ما رخنه پوش دنیای مدرن نباشد، یعنی طرح هایی که دولت های مدرن جلو می برند، یک رخنه هایی دارد. وظیفه حرکت جهادی ها این نیست که آن رخنه ها را پر بکند، باید یک طرح بزرگتری بدهند و به تعبیر حضرت آقا یک رزمایشی باشد. رزمایش تمرین یک کار بزرگ است که مقدمه دولت اسلام است.
اگر حکمرانی می خواهد اسلامی بشود، اگر می خواهد جامعه بعد از انقلاب اسلامی و نظام اسلامی به دولت و جامعه اسلامی برسد، این طرح مواسات باید به حدی گسترش پیدا بکند که جای ساز و کارهای مدرن را پر بکند و یک الگوی جدیدی برای روابط اجتماعی و برای جامعه مؤمنین باشد و جامعه مؤمنین را از این زندانی که روابط دولت های مدرن و الگو هایی که در عالم ایجاد کردند رها سازیم.
