امام صادق علیه‌السلام فرمود: ازالةُ الجبالِ اَهْوَنُ مِن ازالةِ قلبٍ عن موضِعِه: جابه‌جا کوه‌ها آسان‌تر است از اینکه قلبی را از جایش برکنیم و به جای دیگر بریم. (تحف العقول)
پس از شهادت امام سجاد علی بن الحسین علیهماالسلام، در میان فرزندان ایشان، دو جریان پدید آمد که مبدأ دو خط مشی گردید:
۱. جریانی که با امام محمد بن علی حضرت باقر علیه السلام آغاز گردید.
۲. جریانی که با زید بن علی ، پدید آمد و به «زیدیه» معروف شد.
جریان اول که همان امامت شیعهٔ اثنی عشری و ولایت امام معصوم است، ویژگی برجسته‌اش حرکت در مسیر تفکر فرهنگی، و توجه به ایمان و اخلاق و عرفان، و سیر معرفتی در جهت تقرب به حق بود. البته سلوک ایمانی و عقلی، خواه ناخواه، سیاست و تدبیر امور معنوی و حتی معیشتی مؤمنان را نیز به نحوی غیرمستقیم در بر دارد و متضمن است.
جریان دوم اما سیاست را به عنوان مرکز فعالیت‌های خود در نظر گرفت و در واقع، دین را به سیاست تقلیل داد و در برابر حکومت بنی‌امیه، قیام بالسیف را به مثابهٔ راهبرد، برگزید و قائل به این بود که در برابر تعدی و ستم حکام، باید دست به شمشیر بریم و با آنان بجنگیم و عدل و داد را حاکم کنیم.
این دو جریان و این دوگونه تفکر که در یکی، فرهنگ و ایمان، اصل است و سیاست، فرع، و در دیگری سیاست، اصل است و همه چیز دیگر فرع، از آن زمان تا روزگار کنونی، یک دو راهی جدی در برابر کسانی بوده که درد و دغدغهٔ دین و دنیای مؤمنان را داشته‌اند. در این میانه، شیعهٔ اثنی عشری، هم در زمان ظهور امام علیه السلام و هم در زمان غیبت، همواره خط سیر اول را در پیش گرفته و سیرهٔ علمای بزرگ شیعه این بوده است که با سلوک ایمانی و عقلی، در مسیر حرکت علمی و فرهنگی پیش روند.
چند جمله در تفسیر روایت فوق از امام صادق علیه‌السلام، می‌گویم: جابه‌جا کردن کوه‌ها، همهٔ کوه‌ها (الجبالِ)، قدرت می‌خواهد؛ قدرتی که فوق العاده و شگفت‌انگیز است. به هر صورت انسان‌ها اگر بخواهند دست به چنین کاری بزنند، ظاهراً دست‌نیافتنی است و اگر شدنی باشد، به هر صورت، قدرتی فیزیکی در کار است. چنین قدرتی، یک قدرت عظیم ویرانگر و مخرب است که کوه‌ها را جابه‌جا می‌کند. اما سخن امام این است که این جابه‌جائی، سهل‌تر و ساده‌تر است از اینکه بخواهی قلبی را جابه‌جا کنی. آن‌جا فیزیک است اما این‌جا هنر. شاید قدرتی بشری بتواند کوه‌ها را جابه‌جا کند، اما کار مهمی نکرده است؛ هنر نیست. هنر این است که بتوانی در یک قلب، راه بیابی و دلی را تصرف کنی.
