امام رضا علیه السلام فرمودند:
عَونُکَ لِلضَّعفِ مِن اَفضَلِ الصَّدَقَةِ.
از بهترین نوع صدقه، یاری کردن تو نسبت به ناتوان است. (1)
شرح حدیث:
یکی از حوادث زندگی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در دوران جوانی و قبل از بعثت، عضویت او در پیمان جوانمردان یا «حَلف الفضول» بود.
گاهی به افرادی ضعیف، غریب و بی پشتیبان در مکه ستم می شد. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و تعدادی از جوانمردان با هم عهد بستند که از چنین افرادی حمایت کنند تا ستم نبینند. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم پیوسته از آن پیمان به نیکی یاد می کرد و خرسند بود(2).
حضرت رضا علیه السلام حمایت از ناتوانان را از برترین صدقات می شمرد.
صدقه، تنها کمک مالی به فقیر نیست. هر نوع خیررسانی و کمک به مردم در فرهنگ دینی صدقه محسوب می شود و ثواب دارد، حتّی برداشتن سنگی از سر راه مردم صدقه است.
گر بر سر نفس خود امیری، مردی
ور بر د گری نکته نگیری، مردی
مردی نبود فتاده را پای زدن
گر دست فتاده ای بگیری مردی(3)
در جامعه ی اسلامی، نباید ضعیفان احساس کنند کسی به فکر آنان و دفاع از حقوقشان نیست. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: هر کس به مؤمنی یاری رساند، خداوند هفتاد و سه مشکل از او را برطرف می کند: یکی در دنیا و هفتاد و دو تا در آخرت، در روزی که هر کس مشغول گرفتاری خویش است(4).
اگر کسی در کسب و کار ناتوان است، یاری رساندن به او ثواب دارد.
اگر کسی در درس و کلاس ضعیف است، کمک به او هم صدقه است.
اگر کسی به خاطر آن که ضعیف است، حقش را پایمال می کنند، افراد توانا وظیفه دارند از او دفاع کنند.
آری... «دریاب ضعیفان را، در روز توانایی».
پی نوشت:
1. تحف العقول، ص 446
2. ر. ک: جعفر سبحانی، فروغ ابدیت، ج 1، بخش «دوران جوانی».
3. پوریای ولی.
4. محمد بن یعقوب کلینی. کافی، ج 2، حدیث 2، ص 199.
