پرسش:
در برخی منابع تأکید می شود که استغفار کار دشواری است و باید مراحلی را برای آن طی کرد و سپس ذکر استغفار گفت، ولی در روایت داریم: «کفی بالندم توبة» اگر پشیمانی برای توبه کافی است، پس آن مراحل برای بخشش گناه چیست؟
پاسخ:
توبه دارای اجزا و شرایطی است که بدون آنها محقق نخواهد شد. مثلا فردی را تصور کنید که حق مالی و یا معنوی فرد دیگری را تضییع کرده است و بدون اینکه آن حق را ادا کند اقدام به توبه و استغفار میکند.
بدون شک رفتار او رفتار متعارضی است و نمی توان انتظار آمرزش و بخشش او را داشت. یا فرد دیگری که واجبات و عبادات خود را ادا نکرده و بدون قضا کردن آنها و با استغفار انتظار آمرزش داشته باشد. گناهکار دیگری را تصور کنید که پس از گناه توبه میکند اما در حال توبه در فکر تکرار گناه است!
بنابراین روایاتی که تصمیم بر ترک، ادای حق الناس، قضای عبادات و .... را در توبه شرط میکند به درستی به اجزا و شرایطی اشاره دارد که بدون آنها توبه محقق نخواهد شد.
اما در عین حال از میان همه این عناصر و اجزا یک عنصر کلیدی تر و مهم تر است. به گونه ای که اگر وجود داشته باشد مانند نخ تسبیح سایر اجزا و شرایط توبه را به یکدیگر وصل میکند. این عنصر، پشیمانی از گناه است. پشیمانی از گناه که حاصل ایمان و باور به پلیدی گناه و اشتباه بودن آن است باعث میشود انسان گذشته را جبران کند. در آینده تصمیم بر ترک داشته باشد و در حال حاضر هم به استغفار و توبه و تضرع اقدام نماید.
