یکی از عوامل بسیار مؤثر در آرامش روح انسان، توبه است. اینکه خدا راه را باز گذاشته تا انسان اگر اشتباهی هم می کند مسیر بازگشت برایش باز باشد. حالا اگر خدا راه گناه را باز می گذاشت ولی راه توبه باز نبود، چقدر عالم تاریک می شد و چقدر انسان دچار عذاب وجدان و اضطراب می شد و آرامشش بهم می خورد. توبه کردن از نعمات بزرگ الهی است. هر زمان که استغفار باشد، مغفرت هم هست.
امیرالمؤمنین (ع) در نهج البلاغه می فرمایند: « کسی که خدا به او دعا را داده است از اجابت محرومش نمی کند، کسی که خدا به او توبه داده است از استغفار محرومش نمی کند، کسی که خدا به او استغفار داده داده است از مغفرت محرومش نمی کند و کسی که خدا به او شکر گزاری داده است از نعمت زیاد محرومش نمی کند.»
خداوند متعال ساختار عالم را بر بندگی تنظیم کرده است و از عالم مُلک تا ملکوت همه شئون وجودی خدای متعال و عبد خدا هستند و تمام موجودات عالم برای خدا خاشع و ساجد هستند و همه ذکر الهی را می گویند. همه موجودات عالم به اندازه خودشان بهره ای از صفات حی و علم و قدرت خدا را دارا هستند.
قرآن در آیه ۴۱سوره نور می فرماید: «همه موجودات عالم می دانند نمازش را و تسبیحش را.»
از این آیه سه نکته فهمیده می شود؛
اول، هر موجودی ذکر دارد.
دوم، ذکر موجودات متفاوت از همدیگر است.
سوم، هر موجودی نسبت به ذکرش آگاه است و فهم دارد.
اگر کسی خلاف ساختار آفرینش عمل کند، کل عالم برعلیه او می شوند. ساختار عالم بر بندگی است. خدا مهندسی وجود و درون ما را هم بر اساس بندگی بنا نهاده است لذا اگر کسی دچار گناه شود، عذاب وجدان می گیرد چون طبیعت انسان بر بندگی خلق شده است. در روایت داریم که یک حسنه ای در وجود انسان هست که نمی گذارد سیئه به انسان ضرری برساند.
